Is Access een sekte?

Door Chutisa Bowman

Als Access Facilitator is mij vaak gevraagd: “Is Access Consciousness een sekte?” Dus ben ik nieuwsgierig op onderzoek gegaan naar wat een sekte precies is, en waarom mensen daar zo huiverig voor zijn.

Als iemand het over een sekte of cult heeft, stel ik ze één simpele vraag: “Wat versta jij precies onder de term ‘cult’?”

Ik heb namelijk ontdekt dat de meeste mensen een sekte zien als een gesloten groep gelovigen, onder leiding van een charismatische leider die volstrekte toewijding eist van zijn volgelingen, en wiens opvattingen of gedragingen als abnormaal of bizar worden beschouwd. Voor sommige mensen roept het woord ‘cult’ beelden op van mensen met vreemde kleding en geschoren hoofden, dansend en zingend op een drukke straathoek. Of een kleine groep extremisten die zich schuilhoudt op een afgelegen boerderij. Het roept beelden op van een groep mensen die afstand hebben genomen van vrienden, familie en samenleving, of van een religieuze groepering die er gevaarlijke, criminele of onethische praktijken op nahoudt.

De term ‘cult’ wordt vaak toegepast zonder dat de exacte omschrijving en definitie van het woord bekend is. Voor de meeste mensen is een sekte iets negatiefs, iets dat afwijkt van de sociaal aanvaarde norm van ‘goed gedrag’. De negatieve toon die een cult vandaag de dag heeft, doelt op een spirituele groep die vreemde, bizarre overtuigingen heeft, erg beklemmend is en zich bezighoudt met criminele activiteiten. Veel van de gangbare definities van een sekte zijn ideeën die zijn gevormd door de pers en tv–media.

Dus wat is een cult of sekte nou precies?

In zijn oorspronkelijke betekenis is het woord ‘cult’ niet iets negatiefs of denigrerends. Het woord cult komt van het Franse woord ‘culte’, dat zijn oorsprong heeft in het Latijnse woord cultus, en betekent ‘zorg’ en ‘adoratie’. En cultus is de voltooid verleden tijd van ‘colere’, wat ‘cultiveren’ betekent. Het vereren of eerbiedigen van ‘het vereren of eerbied geven aan een godheid.’ De World Book encyclopedie legt uit dat: ‘de term cult van oudsher refereert aan elke vorm van verering of rituele naleving’. Volgens deze criteria kunnen alle spirituele en godsdienstige organisaties als culten worden beschouwd. In academische teksten vinden we bijvoorbeeld vaak referenties aan de vroegchristelijke kerk als zijnde een cult, alsook referenties aan de Cult van de Heilige Maagd Maria.

Tegenwoordig heeft de term ‘cult’ een hele andere betekenis en men doelt niet op de oude, oorspronkelijke betekenis van het woord als men een groepering als een cult bestempelt.

Sinds het midden van de 20e eeuw heeft de media het woord cult omgetoverd tot een negatieve, denigrerende en veroordelende term. Vandaag de dag gebruiken veel mensen deze term voor iedere beweging of groepering die zij als atypisch of gevaarlijk zien. Dit geldt ook voor sektes zoals die die door de rechtshandhaving als gevaarlijk en destructief worden bestempeld (bijvoorbeeld groepen die moord, mishandeling of zelfmoord propageren).

Laten we, voordat we gaan onderzoeken of Access Consciousness een cult is, even stilstaan bij de definitie van ‘cult’ volgens de World Book encyclopedie, en ook de omschrijving ter hand nemen van vooraanstaande onderzoekers op het gebied van sektes en hun eigenschappen.

Eén zo’n expert, Eric Hoffer – psycholoog en schrijver van de bestseller The True Believer – stelt dat “een cult (massabeweging) volgelingen aantrekt, niet door specifieke beloftes, maar doordat zij een antwoord bieden op de behoefte om te schuilen voor de angsten, uitzichtloosheid een leegte van een individueel bestaan.”

Hoffer geeft aan dat er goede en slechte bewegingen zijn, en kijkt naar de eigenschappen en tactieken van de verschillende bewegingen, en niet of de beweging moreel verantwoord is. Zijn boek neemt een indringende kijk in de psychologie van mensen die gefrustreerd en ontevreden zijn, mensen die zichzelf graag opofferen voor elk doel dat enige betekenis kan bieden aan hun uitzichtloos bestaan. Deze mensen laten zich opslokken door een cult en nemen fanatieke houdingen aan die eigenlijk een vlucht uit de werkelijkheid zijn, weg van zichzelf. Hoffer benadrukt:  “Voor een gefrustreerd mens biedt een massabeweging (cult) een vervanging voor hun eigen ‘ik’ en eigen denken, of biedt het elementen die de werkelijkheid draaglijk maakt die zij vanuit zichzelf niet weten aan te dragen.”

Nadat ik het boek The True Believer (de ware gelovige) had bestudeerd, kreeg ik veel meer inzicht in de elementen die maken dat Access Consciousness buiten het stramien valt dat voor de media, rechtshandhaving en het brede publiek geldt als sekte. Gebruikmakend van Eric Hoffers uiteenzetting valt Access Consciousness volgens hem onder de noemer van ‘praktische organisatie.’

Hoffer omschrijft het verschil tussen een praktische organisatie en een sekte als volgt: “Er is een fundamenteel verschil tussen de aantrekkelijkheid van een sekte en van een praktische organisatie. De praktische organisatie biedt de mogelijkheid tot zelfverbetering… Een sekte daarentegen trekt volgelingen aan en behoudt ze, niet doordat het aan de behoefte tot zelfverbetering kan voldoen, maar omdat het de drang naar zelfverloochening bevredigt. Een sekte biedt een vervanging van het eigen ‘ik’, het eigen denken, of biedt elementen die het leven draaglijk maken en die volgelingen niet denken te kunnen oproepen uit hun eigen middelen.” Eén van Hoffers inzichten in sektes en massabewegingen (cultus) is dat zij een uitlaatklep zijn voor mensen wiens individuele betekenis gering is in de ogen van de wereld – en nog belangrijker – gering is in hun eigen ogen.

Vanuit Hoffers oogpunt is Access Consciousness gewoon een praktische organisatie, omdat het hier gaat om het faciliteren van ieders eigen bewustzijn, gewaarzijn, weten en zelfverbetering. Het doel van Access Consciousness is individuen de kracht te geven te allen tijde te weten dat ze weten, en te weten dat ze kunnen kiezen om in de grootsheid te stappen die ze werkelijk zijn. Access Consciousness biedt niet een vervanging voor wat Hoffer beschrijft als “het gehele zelf”, omdat het iedereen aanmoedigt om zijn eigen middelen, bewustwording en innerlijke kennis te weten.

Eric Hoffer bracht naar voren dat een organisatie pas een sekte is als de kracht van die organisatie voortkomt uit de neiging van haar volgelingen tot gezamenlijke actie en zelfopoffering, het beste samengevat in zijn eigen woorden: “De voornaamste bezigheid van een massabeweging (cult) is het bevorderen, perfectioneren en bestendigen van een behendigheid voor gezamenlijke actie en zelfopoffering ... elke groep of organisatie die probeert, om de één of andere reden, een compacte eenheid en een voortdurende bereidheid tot zelfopoffering te creëren en te onderhouden, manifesteert meestal de eigenaardigheden van een massabeweging (cult)”. De kracht en de groei van Access is daarentegen niet afhankelijk van een vermogen om bij mensen een drang naar zelfverloochening op te roepen en te bevredigen. In plaats daarvan moedigt Access mensen aan om zelfverbetering tot prioriteit te maken.

Access inspireert mensen om bereid te zijn zichzelf op de eerste plaats te zetten in hun leven en te stoppen met iemand anders z’n behoeften, wensen en verlangens de bron te maken van hun creaties.

Wat Access Consciousness biedt, zijn instrumenten en inzichten die mensen in staat stellen bewust te zijn van het feit dat zij alles oneindig waarnemen, weten, zijn, en ontvangen. Access Consciousness bekrachtigt mensen om te weten dat ze altijd een keuze hebben. Het gaat om bewustwording, keuze en mogelijkheden, niet om uitsluiting. Volgens Hoffer kunnen sektes zo niet werken, want ze zullen zichzelf vernietigen als ze individuen toestaan om eigenbelang, keuze en bewustzijn te hebben.

Hoffer schrijft in zijn boek dat “een massabeweging veel kracht verliest als het haar collectieve compactheid ontspant en zelfverbetering begint toe te laten als een geoorloofde reden voor bestaan….. Hetzelfde geldt voor religieuze en revolutionaire organisaties: het zich al dan niet ontwikkelen tot massabewegingen is minder afhankelijk van de leer die zij prediken en het programma dat zij projecteren, dan van de mate van gefixeerd zijn op het creëren van eenheid en de bereidheid tot zelfopoffering.” Vanuit dit gezichtspunt kan Access Consciousness niet slagen als cult en zich ook niet kwalificeren als sekte, omdat het niet van mensen eist dat zij zichzelf opofferen, of bereid moeten zijn om zichzelf en hun individuele eigenheid op te lossen in een compact collectief geheel.

Hoffer benadrukt dat sekteleden veel moeten prijsgeven om een deel van de cultus en een compact geheel te worden. De sekte verplicht hen om hun privacy op te geven, evenals hun individuele onderscheidingsvermogen, en vaak ook hun individuele bezittingen. Ze moeten een volgeling worden (de ware gelovige) en hun leven leiden volgens het standpunt van de sekteleider. De oprichter van Access is daarentegen niet geïnteresseerd in het verzamelen van volgelingen. Hij is geïnteresseerd in bekrachtiging (empowerment). Volgens Gary Douglas is mensen tot volgelingen maken geen kenmerk van leiderschap. Er is een verschil tussen iemand die de leiding neemt en iemand die een leider is. Een cult neemt de leiding over je leven. Een echte leider is iemand die weet waar hij of zij naartoe gaat, en die je uitnodigt om mee te gaan als jij daarvoor kiest. En als je er niet voor kiest, blijft het jouw keuze.

Bovendien,  Access Consciousness zou zich niet met succes kunnen verspreiden als een sekte, omdat het mensen stimuleert om te zien en te weten en te erkennen dat:  “Niemand en niets meer waard is dan jouw eigen bewustzijn en jouw eigen keuze, en vooral om nooit je eigen standpunt op te geven voor iemand anders.” Access Consciousness verlangt niet van je dat je een standpunt over iets inneemt. Het vereist niet dat je in iets gelooft. Je hoeft niet eens te geloven dat de Access Consciousness tools zullen werken om ze te leren en ze met succes toe te passen. Het spoort je alleen aan om in te zien wat jouw eigen standpunt is, want jij bent degene die alles over jouw eigen leven weet en die weet wat goed is voor jouw leven.

Access adviseert je om alleen je standpunt op te geven als je het ziet als een beperking.

Access Consciousness heeft geen antwoorden, alleen maar vragen.

Access Consciousness raadt je aan om te vragen: Wat als het standpunt dat je had geen beperking hoeft te zijn? Wat als het standpunt dat je had een mogelijkheid is?

Dus… is Access Consciousness een sekte of is het een bron van bekrachtiging?